Ο ΕΝΕΡΓΟΣ ΑΡΧΑΙΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ ΚΙ Ο ΕΝΕΡΓΟΥΜΕΝΟΣ ΡΩΜΙΟΣ

Τα αίτια των κοινωνικών επαναστάσεων κατά τον Αριστοτέλη

Αφού, παρά την υπαγωγή τής χώρας στη δικαιοδοσία του Δ.Ν.Τ., δεν φάνηκε (κι ούτε πρόκειται) καμμία πραγματική αντίδραση από τον μοιρολάτρη και καρπαζοεισπράκτορα ρωμηολαό (πέραν των συνηθισμένων -εκτονωτικού τύπου- κομματικώς χειραγωγούμενων εκδηλώσεων), σκεφθήκαμε να αναδημοσιεύσουμε μιά εξαιρετική εργασία για τις περί κοινωνικών επαναστάσεων απόψεις τού Αριστοτέλους. Πρόκειται για την εισήγηση τού Γεωργίου Μιχαηλίδου - Νουάρου: Οι αιτίες των επαναστάσεων κατά τον Αριστοτέλη, ανάτυπο από τα πρακτικά τού παγκοσμίου συνεδρίου «Αριστοτέλης», Αθήνα 1983. [Μπορείτε να κατεβάσετε ολόκληρη την εισήγηση κάνοντας κλίκ εδώ. (18 σελίδες, αρχείο μορφής pdf, 1,8 MB.)]

Ο Αριστοτέλης προσεγγίζει με τη χαρακτηριστική καθαρότητα τής αρχαιοελληνικής σκέψης (δηλαδή χωρίς προπαγανδιστικές ηθικολογίες τύπου «πατρίδας», «εθνικής ενότητας» κ.λπ.) τα αίτια, που οδηγούν φυσιολογικά σε ευρείας κλίμακας κοινωνικές συγκρούσεις μεταξύ ελεύθερων (ή «ελεύθερων») υπηκόων ή πολιτών. Από τέτοιου είδους συγκρούσεις μεταξύ αριστοκρατών και δήμου είναι γεμάτη η κοινωνική ιστορία τής αρχαίας Ελλάδας και από εκεί ακριβώς αντλεί το υλικό του ο Αριστοτέλης.

Χάρη σε αυτές τις συγκρούσεις (που γενικεύθηκαν τον 7ο και 6ο αιώνα σε όλες σχεδόν τις ελληνικές πόλεις), αναδύθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία ο Πολιτικός Άνθρωπος και η Αυτόνομη, Αυτοθεσμιζόμενη και Αυτοκυβερνώμενη Πολιτεία (δηλαδή η μή ετερόνομη κοινωνία, η Κοινωνία Χωρίς Κράτος και Κυβέρνηση). Έτσι αποκτά κάποιος μια ολοκληρωμένη αντίληψη τού γιατί και πώς μια κοινωνία οδηγείται στον κοινωνικό (ή «εμφύλιο», όπως τον αποκαλεί παραπλα- νητικά η εθνικιστική προπαγάνδα) πόλεμο.

Ειδικά η ανάλυσή του για τις επαναστάσεις στα ολιγαρχικά καθεστώτα μοιάζει αξεπέραστα διαχρονική και άκρως επίκαιρη, αφού κατά την αρχαία πολιτική σκέψη, το αντιπροσωπευτικό καθεστώς (όπως π.χ. ο «πολυ»κομματισμός ή ο «μονο»- κομματισμός) δεν συνιστούν φυσικά δημοκρατία, αλλά απλώς μιά ολιγαρχία, κοινωνικής έστω, συναίνεσης.

Φαίνεται όμως, ότι αυτό που ο Αριστοτέλης πραγματεύθηκε ως φυσιολογική αντίδραση και άμυνα των κοινωνικών υποζυγίων εναντίον τών κοινωνικών αγωγιατών, δεν θεωρείται και τόσο φυσιολογικό από τους -εν αφασία ευρισκόμενους- αυτοαποκαλούμενους «απογόνους» του. Σε πλήρη αντίθεση με τούς -σε διαρκή κοινωνική ανησυχία- αρχαίους Έλληνες, οι αυτοαποκαλούμενοι «συνεχιστές» και «κληρονόμοι» τους (στην πραγματικότητα τζάμπα μάγκες των γηπέδων και σημαιοεπιδειξίες των εθνικών καρναβαλοεπετείων) προσφέρουν χριστιανικότατα (αλλά και με «εθνική ομοψυχία» και «πατριωτισμό») και το άλλο τους μάγουλο στούς ταγούς τους. Οι ταγοί αυτοί δεν είναι βέβαια άλλοι από τους -απο- κλειστικώς εγχώριας «κοπής»- γνωστούς και ως «λαμόγια», που πλούτισαν πτωχεύοντας τη χώρα και τώρα κατευθύνουν έντεχνα το κατηγορητήριο προς τους «κακούς» και «ανθέλληνες» Γερμανούς, ή προς την (παντελώς άσχετη με το θέμα) διεθνή οικονομική κρίση.

Μάλιστα η δοκιμασμένη χριστιανική τακτική τής (αυτο)ενοχοποίησης των υποφερόντων και των κάθε λογής φουκαράδων, εδώ έχει βρει την απόλυτη εφαρμογή της: αφού οι επιτήδειοι, που υπεξαιρούσαν επί δεκαετίες τον έξωθεν δανεισμό και χρηματοδότηση της χώρας, έχουν πείσει τον (ελεεινότερα αμειβόμενο και σκληρότερα εργαζόμενο στην Ε.Ε.) ρωμηολαό, ότι τόσα χρόνια «δανειζόμενος», «κατανάλωνε περισσότερα από όσα παρήγαγε», ο τελευταίος σαν γνήσια αυτοενοχοποιημένος «αμαρτωλός» δέχεται εξιλεωτικά την «εξ ουρανού» τιμωρία τού Δ.Ν.Τ..

Όσο θα υπάρχουν άνθρωποι που σκέφτονται με απλοϊκούς, ηθικολογικούς και σεμνότυφους όρους «πατριωτισμού», «πατρίδας», «εθνοπροδοτών», «φιλελλήνων», «ανθελλήνων», κ.λπ., τότε οι κοινωνικές αναλύσεις τους θα είναι απλώς άσφαιρα πυρά και οι μόνες «διέξοδοι» από τα κοινωνικά αδιέξοδα θα είναι η παθητικότητα ή οι διάφορες -εξ ίσου παθητικές- μορφές κομματικά χειραγωγούμενης εκτόνωσης εντός των «κοσμίων» πλαισίων τού (συνήθως πνιγμένου στην προσποίηση) «αντιπρο- σωπευτικού» πολιτικού συστήματος.

Η διανοητική και ψυχολογική παγίδευση των ανθρώπων στην εθνοπατριωτική προπαγανδιστική απάτη τούς εμποδίζει να αποκτήσουν την θεμελιώδη επίγνωση, ότι:

Ανέκαθεν σε όλες τις κοινωνίες οι «άλυτες» κοινωνικές διαφορές διευθετούνταν αποκλειστικά και μόνο με σφοδρή σύγκρουση των εμπλεκομένων, δηλαδή κατ΄ εξοχήν με κοινωνικώς γενικευμένη και αυθόρμητη (=αυτοορμώμενη) «αντεθνική» βία μεταξύ αποκλειστικά και μόνον «ομοεθνών» αντιπάλων. Οι πολίτες των αρχαίων ελληνικών πόλεων (οι πιο ελεύθεροι άνθρωποι που υπήρξαν ποτέ, κατά την βαρύνουσα γνώμη ενός ελευθεριακού, όπως ο Τζιανφράνκο Σανγκουινέτι), δεν έτρεφαν ουδεμία «εθνοπατριωτική» αυταπάτη επί τούτου. Ενώ στα νεώτερα καθεστώτα, οι «εκλογές», οι στημένες εκδηλώσεις / φιέστες κοινωνικής δυσα- ρέσκειας, αλλά και οι γραφικές αποσπασματικές πράξεις «τρομοκρατίας», απλώς διαιωνίζουν την «ομαλότητα» τής εξουσίας και την «κοινωνική ειρήνη» μεταξύ διευθυνόντων και κοινωνικού κοπαδιού.

Αφού λοιπόν τα επόμενα χρόνια δεν θα δούμε τίποτε το «ακραίο» στη Νεοελλάδα (π.χ. μια «αντεθνική» έκρηξη τής κοινωνικής «χύτρας»), ας δούμε τουλάχιστον πώς εκδηλωνόταν ανέκαθεν αυτή η κοινωνική διαδικασία σε λαούς με περισσότερο αυτοσεβασμό από τον εθελοτυφλούντα και εγγενώς δουλοπρεπή ρωμηολαό. Γιατί, ακόμα και η απλή κατανόηση των ιστορικώς δοκιμασμένων τρόπων αντιμετώπισης ενός «άλυτου» (για τους πολλούς ) κοινωνικού ζητήματος συμβάλλει καθοριστικά στην ψυχική ισχυροποίηση και στην επιβεβαίωση όσων έχουν επιλέξει να διαφοροποιούνται από την γενικευμένη μοιρολατρική αποδοχή του.

Θ.Λ.

Περισσότερα στο Freeinquiry